 |
| autor: purchio @ flickr.com |
Po tym jak zapoznaliśmy się już z trójkątem fotograficznym, przyszedł czas na bardziej szczegółowe rozważania. Czym jest ta tajemnicza wartość ISO nazywana czułością? Do czego służy ISO i jak je wykorzystać w praktyce? Przeniesiemy się również do czasów, kiedy zamiast ISO istniały jeszcze bardziej tajemne terminy, jak ASA czy DIN.
Trochę teorii
Wbrew powszechnemu mniemaniu ISO nie jest żadną jednostką czułości, a jedynie wartością zestandaryzowaną przez Międzynarodową Organizację Normalizacyjną (ISO). Przyjmuje wartości 50, 100, 200, 400, 800, 1600, 3200 i 6400. Choć w nowoczesnych aparatach można spotkać wartości wyższe lub będące pomiędzy tymi standardowymi (np. ISO 12800 lub ISO 160). Każda z tych liczb w szeregu oznacza, że czułość jest dwa razy większa od poprzedniej.
A czym jest sama czułość? Jest to wartość mówiąca, jak bardzo powierzchnia rejestrująca obraz (matryca lub film) jest czuła na światło, jak szybko "reaguje ze światłem" (stąd angielski termin ISO Speed). Oznacza to tyle, że przy wysokich czułościach łatwiej zrobić poprawne zdjęcie, gdy mamy za mało światła.
Niestety jest również druga strona medalu. Wysoka czułość pociąga za sobą w przypadku klisz wzrost ziarna na zdjęciu - co zresztą w wielu przypadkach dawało ciekawy efekt. W przypadku aparatów cyfrowych wraz ze wzrostem czułości wzrasta poziom tzw. szumu (ziarna cyfrowego), który objawia się w postaci pojedynczych kolorowych pikseli (z technicznego punktu widzenia jest to po prostu przegrzany piksel). Tutaj ciężko mówić o ciekawych zastosowaniach szumu i zwykle sprawia on, że zdjęcie wygląda źle.
A czym jest sama czułość? Jest to wartość mówiąca, jak bardzo powierzchnia rejestrująca obraz (matryca lub film) jest czuła na światło, jak szybko "reaguje ze światłem" (stąd angielski termin ISO Speed). Oznacza to tyle, że przy wysokich czułościach łatwiej zrobić poprawne zdjęcie, gdy mamy za mało światła.
Niestety jest również druga strona medalu. Wysoka czułość pociąga za sobą w przypadku klisz wzrost ziarna na zdjęciu - co zresztą w wielu przypadkach dawało ciekawy efekt. W przypadku aparatów cyfrowych wraz ze wzrostem czułości wzrasta poziom tzw. szumu (ziarna cyfrowego), który objawia się w postaci pojedynczych kolorowych pikseli (z technicznego punktu widzenia jest to po prostu przegrzany piksel). Tutaj ciężko mówić o ciekawych zastosowaniach szumu i zwykle sprawia on, że zdjęcie wygląda źle.
Trochę praktyki
Podstawową, potrzebną nam wiedzę teoretyczną mamy już za sobą. Przejdźmy więc do praktyki.
Niską czułość (ISO max. 100) stosujemy najczęściej przy bardzo dobrym świetle, np. w słoneczny dzień lub w studio. Można ją wykorzystać również przy małej ilości światła, gdy chcemy aby obiekt w ruchu był rozmyty, np. fotografując nocne niebo. Albo też inna sytuacja, gdy robimy zdjęcie na ulicy, ale nie chcemy żeby przechodzący ludzie zostali uchwyceni również możemy użyć niskiej czułości (do tego przymknąć maksymalnie przysłonę i jeszcze użyć filtra szarego) w ten sposób wydłużając maksymalnie czas otwarcia migawki.
Niską czułość (ISO max. 100) stosujemy najczęściej przy bardzo dobrym świetle, np. w słoneczny dzień lub w studio. Można ją wykorzystać również przy małej ilości światła, gdy chcemy aby obiekt w ruchu był rozmyty, np. fotografując nocne niebo. Albo też inna sytuacja, gdy robimy zdjęcie na ulicy, ale nie chcemy żeby przechodzący ludzie zostali uchwyceni również możemy użyć niskiej czułości (do tego przymknąć maksymalnie przysłonę i jeszcze użyć filtra szarego) w ten sposób wydłużając maksymalnie czas otwarcia migawki.
Czułość średnia (ISO 200) jest najczęściej używaną wartością, ze względu na swą uniwersalność (z filmów do aparatów analogowych to właśnie dwusetki są najpopularniejsze na rynku). Wartość ta dobrze się sprawdza zarówno w słoneczny, jak i pochmurny dzień. A gdy znajdziemy się w odrobinę ciemniejszym miejscu, to aparat i tak powinien sobie poradzić i zrobić nieporuszone zdjęcie.
ISO 400 jest już wartością wysoką. Korzystając z aparatu kompaktowego średniej klasy już pojawia się przeszkadzający szum. Dużo lepiej sytuacja wygląda w lustrzankach, w których ze względu na większy rozmiar matrycy poziom szumu jest zdecydowanie mniejszy. Jednak czułość ta pozwala na zrobienie zdjęcia jeszcze z ręki przy małej ilości światła nawet słabym aparatem. Dobrze się też sprawdza, gdy chcemy zamrozić obiekty w ruchu, gdyż ta wartość pozwala skutecznie skrócić czas otwarcia migawki.
 |
| ISO 100 - "czyste zdjęcie, bez szumu |
 |
| ISO 400 - widoczny szum |
 |
| ISO 1600 - bardzo mocny szum |
Bardzo wysokie ISO (od 800 w górę) stosujemy właściwie tylko przy bardzo słabym świetle o zmierzchu w budynkach lub przy zdjęciach sportowych, gdzie trzeba uchwycić szybszy ruch.
Trochę historii
Zanim na świecie pojawiła się ustanowiona przez ISO czułość, używane były powszechnie inne skale, takie jak ASA czy DIN. Ta pierwsza została opracowana przez American National Standards Institute (ANSI) i jest wartościami identyczna z ISO. Z kolei skala DIN jest mniej typowa. Została stworzona w roku 1931 przez Niemiecki Instytut Normalizacji (DIN) i jest skalą logarytmiczną, w której zmiana wartości o 3° odpowiada zmianie ekspozycji o 1 EV.
Na świecie można również było spotykać inne skale, tj. rosyjska skala GOST, opracowana przez Jules Scheinera skala SCHEINER, a przez Edwarda Faradaya Westona skala WESTON, która była pierwowzorem skal ASA i ISO oraz inne - H&D, BSI, CSN i polska PN.
Na świecie można również było spotykać inne skale, tj. rosyjska skala GOST, opracowana przez Jules Scheinera skala SCHEINER, a przez Edwarda Faradaya Westona skala WESTON, która była pierwowzorem skal ASA i ISO oraz inne - H&D, BSI, CSN i polska PN.
Poniżej mała tabela porównawcza niektórych wartości czułości:
 |
| porównanie skal czułości |
0 komentarze:
Prześlij komentarz